Spondyloartropatie (ang. spondyloarthritis, SpA) to grupa chorób reumatycznych, charakteryzujących się podobnymi objawami klinicznymi. W przebiegu spondyloartropatii dochodzi do zapalenia stawów kręgosłupa oraz stawów obwodowych. Dodatkowo u ponad połowy pacjentów zdiagnozowanych w kierunku SpA (zarówno dorosłych, jak i dzieci) występuje przewlekłe, bezobjawowe zapalenie jelit, które może prowadzić do rozwoju nieswoistej choroby zapalnej jelit (IBD).
Jeśli u pacjenta przeważają objawy ze strony kręgosłupa, taki rodzaj schorzenia nazywany jest spondyloartropatią osiową. Do spondyloartropatii osiowych należy m.in. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). W chorobie tej dochodzi do stopniowego usztywniania szkieletu osiowego, połączeń stawowych oraz ścięgien.
Drugi typ stanowią spondyloartropatie obwodowe, w których stanem zapalnym objęte są stawy kończyn. Do takich schorzeń zaliczamy m.in.:
We wszystkich rodzajach SpA oprócz bólu i obrzęku stawów objętych zapaleniem oraz uczucia porannej sztywności mogą występować także objawy ze strony innych narządów, np. zapalenie błony naczyniowej oka. Ponadto każdy typ choroby charakteryzuje się określonymi symptomami. W ZZSK pacjent zwykle odczuwa sztywność połączoną z bólem pleców, który w miarę rozwoju choroby przesuwa się z dolnego do górnego ich odcinka. Reaktywnemu zapaleniu stawów towarzyszy ból i obrzęk pojedynczego stawu lub kilku stawów, najczęściej kończyn dolnych. W łuszczycowym zapaleniu stawów występują także charakterystyczne wykwity łuszczycowe na owłosionej skórze głowy, rąk lub stóp.
Związek pomiędzy zapaleniem stawów, a zapaleniem jelit w spondyloartropatiach badany jest przez naukowców od wielu lat. Dziś już wiadomo, że u ponad połowy pacjentów z SpA dochodzi do bezobjawowego stanu zapalnego w jelitach. Zmiany zapalne nie są jednak widoczne gołym okiem, dlatego też do ich identyfikacji konieczne jest pobranie fragmentu śluzówki jelita do oceny pod mikroskopem. W związku ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nieswoistej choroby zapalnej jelit (IBD) u pacjentów ze SpA coraz częściej wykonywane są dodatkowe badania w celu oceny stanu śluzówki jelita. Identyfikacja stanu zapalnego jelit opiera się głównie na wykonaniu nieprzyjemnego badania endoskopowego. Dlatego też współczesna medycyna coraz większą uwagę zwraca na wykorzystanie bezbolesnego badania kalprotektyny w ocenie ryzyka rozwoju zapalenia jelit u pacjentów ze SpA.
W 2016 r. zespół naukowców z Belgii opublikował wyniki badania, dotyczącego użyteczności oznaczenia stężenia kalprotektyny (zarówno w surowicy, jak i w kale) w połączeniu z oceną poziomu białka C-reaktywnego (CRP) w identyfikacji pacjentów ze SpA, u których doszło do rozwoju stanu zapalnego w jelitach. Z badania wynika, że jeżeli u pacjenta zarówno poziom CRP, jak i kalprotektyny w surowicy był podwyższony, wykonanie badania kalprotektyny w kale nie było konieczne do postawienia diagnozy. Natomiast w przypadku gdy tylko jeden z parametrów był podwyższony (wyłącznie CRP lub wyłącznie kalprotektyna w surowicy), wynik badania poziomu kalprotektyny w kale dostarczał cennych informacji wspierających diagnozę. Wykorzystanie bezbolesnego badania kalprotektyny w kale i w surowicy w połączeniu z badaniem poziomu CRP wydaje się więc obiecujące w identyfikacji pacjentów ze SpA, u których doszło do rozwoju stanu zapalnego w jelitach.
Opracowano na podstawie:
1. Dr hab. n. med. Jerzy Świerkot, Klinika Reumatologii i Chorób Wewnętrznych UM we Wrocławiu, Spondyloartropatie zapalne
2. Jeleniewicz R. et al., Seronegatywna spondyloartropatia zapalna w przebiegu nieswoistego zapalenia jelit. Reumatologia 2011; 49 (6): 450–455.
3. Cypers H. et al., Elevated calprotectin levels reveal bowel inflammation in spondyloarthritis. Ann Rheum Dis 2016; 75: 1357–1362.
Dodaj komentarz